|
Шу билан Аллоҳ Таоло аёлнинг мерос олиши ҳамда васият ва нафақа тарк қилинганини баён қилди».47
Шунинг учун биз бу оят Исломнинг аввалида нозил бўлган, унда бу ишнинг оқибати борлиги айтилган, яъни, эрининг орқасидан қолган аёллар тўла бир йил жой ва нафақа билан таъминланишлари эрнинг зиммасида бўлган, меросхўрларга модомики, аёлларнинг ўзлари уйдан чиқиб кетмас эканлар, уларни уйдан ҳайдашлари ёки уларнинг нафақаларини бермай қўйишлари ҳаром бўлган.
Агар улар ўз ихтиёрлари билан чиқиб кетсалар ва ўзларига тайин қилинган жойни тарк этсалар, уларга нафақа қилиш вожиблиги ниҳоясига етади. Бундай пайтда валийларга ҳам, аёлларнинг ўзларига ҳам ҳеч қандай гуноҳ бўлмайди. Масалан, аёллар шариат чегараларидан четламаганлари ҳолда янги кийимлар кийсалар ёки пардоз қилсалар, уларга гуноҳ йўқ.
فَإِنْ خَرَجْنَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِي مَا فَعَلْنَ فِيَ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ
(Агар улар (хотинлар) ўзлари чиқиб кетсалар, сизлар (эрнинг уруғлари) учун у хотинлар ўз хусусларида қилган амаллари сабабли гуноҳ йўқдир). Шу ҳолат
وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجاً يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْراً
(Сизлардан (мусулмонлардан) вафот қилган кишилар хотинларини қолдирган бўлсалар, улар тўрт ою ўн кун ўзларига қараб (идда сақлаб) турадилар) ояти нозил бўлгунига қадар давом этди. Бу оят олдинги нафақа ва жой ҳақидаги оятни насх қилди. Идда муддати
أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْراً
(тўрт ою ўн кун) бўлди. Мана шу муддат ичида аёлни нафақа ва жой билан таъминлаш вожиб бўлди.
Молик «Муватто»да келтиришича, Молик ибн Сионнинг қизи, Абу Саид Худрийнинг синглиси Қурайъа Пайғамбар с.а.в.нинг олдиларига келиб, Бану Худрадаги ўз уйига кетаверишини сўради. Чунки унинг эри қочиб кетган қулларини қувиб, уларга Қудум тарафида етиб олган ва қуллари уни ўлдиришган эди. Аёлнинг ўзи ҳикоя қилади: Пайғамбар с.а.в.дан Бану Худрадаги ўз уйимга қайтаверай, чунки эрим менга уй ҳам, нафақа ҳам ташлаб кетгани йўқ, дедим. Пайғамбар с.а.в. майли, дедилар. (Уйимга бориб) хонамда ўтирсам, мени Пайғамбар с.а.в. чақирдилар ёки чақиртирдилар ва нима дединг, дедилар. Мен у кишига эрим ҳақидаги ўша гапни қайтардим. Шунда Пайғамбар с.а.в., муддат етгунича уйингда ўтир, дедилар. Шу билан тўрт ою ўн кун идда
(47) Дуррул Мансур: 2/691. Тафсири Табарий: 2/580. Байҳақий: 7/427.
82-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232